Mae’r berthynas rhwng incwm isel ac iechyd gwael yn un sefydlog. Mae’n gweithredu mewn sawl ffordd. Mae pobl ag incwm isel yn ymatal rhag prynu nwyddau a gwasanaethau sydd yn cynnal neu’n gwella iechyd neu’n cael eu gorfodi i brynu nwyddau a gwasanaethau rhatach all gynyddu risg i iechyd. Mae incwm isel hefyd yn atal pobl rhag cymryd rhan mewn bywyd cymdeithasol ac yn gallu arwain atynt yn teimlo eu bod yn llai teilwng neu bod ganddynt statws is mewn cymdeithas na phobl mwy cefnog. Gall y berthynas weithredu yn y ddau gyfeiriad: gall incwm isel arwain at iechyd gwael a gall salwch arwain at allu i ennill llai.

Mae tystiolaeth sylweddol bod grwpiau cymdeithasol penodol â risg uwch o gael incwm isel. Mae gan rai grwpiau lawer llai o gyfleoedd cyflogaeth; maent yn cynnwys oedolion anabl, pobl â phroblemau iechyd meddwl, y rheiny sydd â chyfrifoldebau gofalu; rhieni unigol a phobl ifanc. Mae llawer o’r problemau cymdeithasol ac economaidd y mae mamau unigol yn eu hwynebu yn gwaethygu wrth iddynt gael eu hallgáu o waith â thâl a diffyg incwm. Mae cynnydd mewn incwm yn arwain at gynnydd mewn llesiant seicolegol a gostyngiad mewn gorbryder ac iselder. Po fwyaf o ddyledion sydd gan bobl, y mwyaf tebygol y byddant o gael anhwylder meddyliol.

Mae tystiolaeth bod graddfa anghydraddoldeb mewn cymdeithas yn cael effaith niweidiol ar iechyd, nid yn unig iechyd y tlawd, ond cymdeithas yn gyffredinol. Mae gan wledydd ac ardaloedd o fewn gwledydd, lle nodir bod mwy o anghydraddoldeb, nid yn unig iechyd gwaeth, ond cyfradd uwch o droseddu a chanlyniadau cymdeithasol niweidiol eraill. Gall tlodi ac anghydraddoldeb fod yn bwysig ar gyfer cydlyniant cymdeithasol, cyfleoedd bywyd ac iechyd.

Cymdeithas Deg, Bywydau Iach http://www.instituteofhealthequity.org/resources-reports/fair-society-healthy-lives-the-marmot-review