Mae tai o ansawdd da yn gwneud gwahaniaeth hanfodol i iechyd a lles meddwl a chorfforol da ac mae hefyd yn gwneud cyfraniad hanfodol i’r defnydd o’r system iechyd a gofal.

Mae digonedd o dystiolaeth bod tai o ansawdd gwael yn gysylltiedig ag iechyd corfforol a meddyliol gwael ac mae’r prif feysydd sydd yn dangos perthynas rhwng ansawdd tai a’i effaith ar iechyd fel a ganlyn:

• lleithder a llwydni yn gysylltiedig ag asthma a chyflyrau anadlol
• tai oer a llaith yn gysylltiedig â salwch meddwl
• gorboblogi/prinder lle yn gysylltiedig ag ystod o gyflyrau a chlefydau ymysg plant ac oedolion a, phan fyddant yn cael eu profi yn ystod plentyndod, gallant gyfrannu at symptomau anadlol fel oedolion
• mae tocsinau fel radon, mwg tybaco, fformaldehyd a llygrwyr o ganlyniad i ddefnyddio tanwydd solet yn gysylltiedig â symptomau anadlol a chyflyrau fel gwichian, heintiau anadlol, canser yr ysgyfaint a chlefyd coronaidd y galon (y mwyaf perthnasol o’r rhain yng Nghymru yw cyswllt â radon a mwg tybaco)
• mae agweddau penodol ar ddyluniad adeilad a’r math o dŷ y mae rhywun yn byw ynddo wedi cael eu cysylltu ag iechyd gwael hefyd, fel sŵn, damweiniau ac anafiadau, byw mewn adeiladau uchel a dyluniad gofodol.

1. Gweler Cost Lawn Tai Gwael yng Nghymru (2020)