Straen yw ymateb ffisiolegol a seicolegol y corff i sefyllfa neu ddigwyddiad mewn bywyd ( ‘dirboenwr’).  Gall ymatebion pobl i ddirboenwyr amrywio’n fawr yn dibynnu ar ffactorau genetig, ffisiolegol, cymdeithasol ac amgylcheddol.  Mae ymateb i straen yn cael ei ysgogi’n aml pan fydd person yn profi rhywbeth newydd, annisgwyl neu pan nad oes ganddynt lawer o reolaeth dros sefyllfa.  Er nad yw straen ynddo’i hun yn broblem iechyd meddwl, gall profi straen dros gyfnod estynedig arwain at iselder, gorbryder, hunan-niweidio neu broblemau iechyd corfforol fel clefyd cardiofasgwlaidd (Sefydliad Iechyd Meddwl, 2018).

Canfuodd arolwg a gynhaliwyd yn y DU fod bron tri chwarter (74%) o bobl wedi teimlo gymaint o straen ar ryw adeg eu bod yn teimlo eu bod wedi eu llethu neu’n methu ymdopi (Sefydliad Iechyd Meddwl, 2018).  Gelwir y meddyliau a’r ymddygiad y mae pobl yn eu defnyddio i reoli gofynion sefyllfaoedd a ystyrir yn llawn straen yn ymdopi.  Mae ymchwil wedi dangos bod sawl ffordd o ymdopi, yn cynnwys (Cymdeithas Seicolegol Prydain, 2007):

• Ymdopi sydd yn canolbwyntio ar broblem – newid agwedd o’r amgylchedd i leihau’r straen
• Ymdopi sydd yn canolbwyntio ar yr emosiynol – newid y ffordd yr ydym yn adweithio i’r dirboenwr
• Ymdopi sydd yn canolbwyntio ar osgoi – peidio â gadael i’n hunain gael cyswllt â sefyllfaoedd yn llawn straen

Gelwir ein gallu i ymdopi ac addasu i amgylchiadau heriol bywyd dros amser, trwy hyblygrwydd meddyliol, emosiynol ac ymddygiadol, yn gadernid (Cymdeithas Seicolegol America). Mae cadernid yn broses ac yn ganlyniad a gellir ei ddatblygu a’i ymarfer.